Rabu, 26 September 2012



A.      MASA KECIL, REMAJA DOHOT HAPOSOON.

1.       Ompu Lisbeth Doli.
Ahu Risten Hasugian, tubu tanggal 3 Januari 1929 di Sitapung. Bapa St. Usia Hasugian; Omak Rolina br Maharadja

Hami tubu ni Bapa/Omak, 5 (lima) ma hami anak dohot 3 (tolu) boru. Ahu ma siangkangan sian sude; Si paidua ima boru (+), muli tu marga Tinambunan (guru) (+) tinggal di Nangkakalang/Simarhilang; Si paitolu ima anak (guru), mambuat boru ni rajai Maharadja (+) dohot boru ni rajai Tinambunan, tinggal di Sitappung; Si paiopat ima anak (+) pegawa di Kantor Bupati Kabpaten Labuhan Baru (Rantau Parapat), membuat boru ni rajai Pardede di Medan/Rantau Parapat; Si pailima ima boru, muli tu Marga Tuamanggor (guru) tinggal di Sitapung; Si paionom ima anak, mambuat boru ni rajai Tinambunan (+) dohot boru ni rajai Mararadja, tinggal di Sitapung; Si paipitu, ima anak (guru), mambuat boru ni rajai Tinambunan, tinggal di Medan; Si paiualu, ima boru, muli tu marga Tumanggor (guru), tinggal di Parlilitan.

Anggo halak Bapa, 6 (onom) halak ma nasida marhaha-anggi-mariboto. Bapa ma siangkangan sian sude; si paidua baoa, mambuat boru ni rajai Tinambunan mangaranto tu Tumba Jae Manduamas, sahat tu na marujung ngolu ibana; Sipaitolu baoa, mambuat boru ni rajai Sinaga tinggal di Sitapung sahat tu na marujung ngolu ibana; Si Paiopat baoa, membuat boru ni rajai Situmorang (monding parjolo) mambuat boru ma muse boru ni rajai Tumanggor, tinggal di Sitapung sahat tu na marujung ngolu ibana. Dua (2) halak iboto nasida, sada muli tu Marga Tumanggor, tinggal nasida di Sitinjo sahat tu na marujung ngolu; sada nari muli tu marga Manik, tinggal nasida di Sosor sahat tui na marujung ngolu. Anggo ompung doli tibu do marujung ngolu, ima taon 1940, ndang dope merdeka Indonesia ditingkii. Alai anggo ompung boru marujung ngolu ma ibana taon 1962.

Jadi anggo sabutulna parngoluon ni halak Bapa najolo, boi dohonon “masih sangat tradisional”. Ditingkii ndang ditanda nasida dope sepeda, apalagi radio, televisi, Puskesmas,  songon si nuaeng. Dalan antar kampung/desa, hanya jalan tikus, holan dalan mardalan pat sambaing dope.  Matapencaharian nasida pe holan “berladang berpindah-pindah dope, ndang dope adong saba. Menurut cerita ni Bapa najolo, dihaposonna, rap dohot Ompung, hea do ro tu Sitapung tentara Bolanda, naeng mangalului Raja Sisingamangaraja, ai dirimpu Bolandai na ditabunihon halak Ompung Raja Sisingangarai. Pintor lao do halak Bapa dohot Ompung laho mangalalui Raja Sisingamangarajai, tung pe ndang diboto nasida manang didia Raja Sisingamangarajai. Alai dung meninggal Raja Sisingamangaraja taon 1907, dung na meninggal boruna Lopian, ndang hea be ro tentara Bolanda di Sitapung.

Ahu sasintongna anak sipaidua do, ai na tumodohon ahu ima abang, tibu do marujung ngolu. Tingki na marsahit ibana, disungkunhon halak Bapa ma tu datu dohot pangarunding/hasandaran : Didok datui, “asa malum sahitnai ingkon margondang do hamu” ninna ma tu halak Bapa. Dipatupa halak Bapa ma songon na nidok datui, hape tung pe naung di patupa songon na nidok ni datui, gabe tamba posa do sahit ni abangi, jala laos meninggal do ibana. Dibaheni mansai lungun jala marsak ma roha ni halak Bapa/Omak.

Ala ni i, gabe “murtad” ma halak Bapa/Omak sian hasipebeguon, masuk ma nasida tu hakristenon ima di HKBP Lae Rahu[1], ala memang holani hian dope gareja na adong disi. Nang pe tinggal di Sitapung, halak Bapa, alai tu Lae Rahu do nasida margareja. Ndang sadia leleng siani, sorang ma ahu tanggal 3 Januari 1929, jala tardidi ma ahu dung jolo marumur sada satonga taon di HKBP Lae Rahu tanggal 9 Juni 1930, jala dibahen ma goarhu RISTEN HASUGIAN. Jadi marsarat siani do goarhi. Marumur sada satonga taon ma iba tardidi, sabutulna termasuk na hatop doi di jamani, alana na jolo hurang dope pandita dohot sulit ni angka sidalanan, jarang do ro pandita tu gareja-gareja HKBP naterpencil.

Ndang sadia leleng siani, gabe dipangido huriai ma Bapa gabe sintua HKBP di Lae Rahu, tung pe ndang diboto Bapa on, manjaha, alai diuloahon do denggan hasintuaonnai. Adong do piga dongan ni Bapa gabe Sintua di HKBP Lae Rahu, selain halak tulang St. Gr. P. Maharadja, ima : St. D. Tinambunan, St. J. Sihotang, St. B. Sihotang St. M. Nahampun, St. J. Situmorang, dohot naasing. Ditingki hamet-meton niba najolo, ndang pola adong kegiatan niba na khusus, beha ma di huta-huta. Paling ma mandohoti manang mangihut-ngihut angka ulaon ni natua-tuai, songon marhauma. 
Dung marumur ahu sampulu taon, taon 1939 diparsikkolahon halak Bapa ma ahu di SR (Sekolah Rakyat) Lae Rahu. Tingki di SR LAe Rahu, holan olat ni kalas 3 dope. Dibaheni dung tamat sian kalas 3, ndang adong dope ujian akhir, manang ijazah alana ingkon jolo kalas 6 pe asa adong ijazah. Jadi hutorushon (hulanjuthon) ma muse kalas 4 di SR Parlilitan taon 1943, jala tamat ma kalas 6 sian SR Parlilitan tanggal 31 Agustus 1946.

Ditingki hametmeton niba, termasuk na ringgas do ahu marminggu. Asa tingki naposo dope ahu, nunga hea didokkon pangula  huria manjaha ende di gareja tingki marminggu. Alana di tingkii godang dope masyarakati na butahuruf, kebetulan iba nunga marsikkola. Jadi tung pe adong Buku Ende ingkon dijahahon do tong molo marminggu.

Di tingki naposo dope iba dohot angka anggi niba, hea do diajari natua-tuai hami di angka cara-cara mambahen/mangalehon sipanganon tu natua-tuai. Bahan-bahan na laho mambahen sipangananoni tong do sian natua-tuai sude, jala na paradehon sipangananon pe tong do sian natua-tua. Dison ma hubereng kesungguhan natua-tuai na laho mangajari hami jala manorushon angka adat naung pinungka ni Ompunta sijolo-jolo tubu.  

Dung tamat ahu sian SR Parlilitan taon 1946, dipangido ma asa mangajari ahu di SR/SD Banton (Swasta), alana nunga dibukka di Banton Gareja HKBP, jadi dipangido ruasi asa dibuka ma muse sikkkola. Kebetulan na mamungka gareja HKBP di Bantoni ima Bapa, sekaligus ma dohot na mambuka SR Bantoni. Dibaheni ma asa pintor boi iba mangajari di Banton. Ala swasta do sikkolai, jadi anggo gaji niba sangat tergantung di pangalehonon angka natoras ni angka dakdanaki. Adong do na mangalehon eme manang boras, adong mangalehon buah-buahan dohot angka lan naasing. Tung pe songoni tong do niharinggashon na mangajarii, ala binereng dihaburjuhon angka dakdanaki do na marsikkolai, jala muse ala binereng keterbelakangan pendidikan masyarakat ditingkii. Holan olat ni kalas 3 dope SR di Bantoni ditngkii, jala ala hira iba dope na mambuka sikkolai, jadi holan kalas sada dope naadong, jala sahalak niba dope mangajar di sikkolai. Iba ma guru merangkap Kepala Sekolah sekaligus.

Mulak do ahu setiap ari Sabtu manang sahali saminggu sian Banton tu Sitapung. Tingki na mulak-ulaki ahu sian Banton, laos dison ma ahu marsiajar marguru malua. Jadi manghatindangkon haporseaon ma ahu tanggal 9 Pebruari 1947 di HKBP Sitapung [2].

Asing ni muse di tingki na mangajari dope ahu di Banton, molo mulak ahu tu Sitapung, sai laho do ahu tu jabu ni Kepala SD Sitapungi ima Guru J. Sitohang, manungkun-nungkun taringot tu na mangajari i, dohot angka pengetahuan manang ilmu naasing. Ndang pola segan iba manungkun aha sambaing tu nasida, mardomu ala gurungku hian do nasida di Parlilitan. Ditinggki ima huroa dibereng nasida kesungguhan niba na laho mangajari manang na mandalanhon haguruoni.

Hira-hira sataon mangajari ahu di Banton, ala hurang dope nirasahaon pengetahuan nang ilmu niba, laho ma ahu mengikuti KGTj (Kursus Guru Tjepat) di Pakkat taon 1947. Ndang sadia leleng dung na marsiajari ahu disi, ro ma SK (Surat Keputusan) asa mangajar ahu tu SD Sitapung. Tarsonggot jala borat rohangku, alai tong do las roha. Tarsonggot, ala ndang hea adong usul sian iba mengajukan gabe guru negeri. Jala borat dope roha manjalo SKi ala tanggung dope parsiajaran nami. Di kebingungan na nialamii, sinungkun ma angka na lebih umboto. Laho ma ahu manungkun tu PS (Penilik Sekolah) Pakkat (J. Simamora), didok nasida ma tu ahu : “Jalo ma SK-mi, ai bukkaon nama KGTj di Parlilitan, disi ma ho marsiajar muse”, ninna. Tung mansai las rohangku, ala sude masalah na nihadapi boi adong sude penyelesaianna. Hujalo ma SK i, jala mulak ma ahu di Sitapung. Tarsonggot ma nang halak Bapa/Omak, alana diboto nasida ndang sidung dope Kursusi, hape ro muse mamboan SK gabe guru negeri di Sitapung.  Dung hupatorang sude tu halak Bapa/Omak, gabe mangantusi ma nasida, jala tung mansai las tong roha nasida. Jadi dung hupikkir-pikiri sude angka denggan basa na jinalo, laho ma rohangku tu hata ni Debata na di Bibel, na tarsurat di Poda 3,5 : Marhaposan tu Jahowa ma ho sian nasa roham, jala unang marpangunsandean ho tu pingkiranmu sandiri. Molo pinasahat sudena tu Jahowa, marhaposan tu Ibana iba, jala unang mengandalkan pikkiranta sandiri, pasti lehonon ni Debata do aha na patut lehononna tu hita.  

Di SR Sitapung hujumpangi ma Kepala sekolah, kebetulan tong dope guru Jinus Sitohang (gurukku hian tong di Parlilitan). Hupatorang ma sude angka kejadiani tu nasida, “mungkin dibagasan roha nasida mengkel do ra, ala pasti diboto nasida saluhutnai. Jadi ala so sidung dope kursus na hudohoti di Pakkat, jala naeng bukkaon do KGTj di Parlilitan, jadi diatur nasida ma beha asa boi ahu mengikuti KGTj haduan molo dung dibukka di Parlilitan. Ndang sadia leleng saut ma dibukka KGTj di Parlilitan, di atur nasida jala dibahen nasida ma mangajar ahu di kalas I dohot kalas II, asa boi tumibu ahu haruar. Jadi dung haruar mangajar kalas I dohot kalas II, laho ma ahu marsiajar manang mengikuti KGTj di Parlilitan. Songoni ma mulak-ulak ahu sian Sitapung tu Parlilitan laho pasidungkon kursus, saleleng hira-hira 2 taon. Marujung ma kursusi tanggal 30 April 1949.

Sabutulna adong do rasa panarsan di ahu, sian dia do boi turun SK niba gabe guru Negeri, hape so hea iba mambahen usulan tu pamarenta. Dung leleng, tarboto ma na Guru J. Sitohang do hape mambahen usulani tu PS Dolok Sanggul, tingkii pas martugas nasida di Dolok Sanggul. Anggo najolo, ndang pola songon sulit sinuaeng laho mengajukan usul, ala ni keterbatasan guru, tenaga dohot angka naung berpendidikan.  Huroha, tingki na jot-jot iba manungkun-nungkun nasida, tarlobi tingki na mangajar di Banton dope iba, dibereng nasida huroha kesungguhan niba na laho mandalahon profesi keguruani, gabe dibahen nasida ma usulhu mangido guru tu PS Dolok Sanggul. Songoni ma ceritana umbahen na boi iba gabe guru negeri di Sitapung, tung pe ndang ro usulan langsung sian iba sandiri. Jadi mulai ma ahu mangajar di SD Sitapung mulai tahun 1947.



2.       Ompu Lisbeth Boru.

Goar : Augusta br Maharadja, tubu di Lae Rahu tanggal 31 Januari 1928, ima boru si nomor dua sian halak tulang St. Gr. Petrus Maharadja, dohot nantulangi ima Hilleria br Rambe  (Simamora Debataraja). Paribanhu kandung do anggo ibana, ala boru ni tulang (boru apala ito ni Omak). Ai holan sada do apala iboto kandung ni Omak, ima tulangon. Adong do 9 halak anak dohot boru ni tulang on; Siparjolo ima boru (+) muli tu marga Marbun (guru)(+), tinggal di Parlilitan; Sipaidua ima boru (inanta – Ompu Lisbeth Boru); Sipaitolu ima boru, muli tu marga Sinaga (guru) (+), tinggal di Uruk Sangkalan; Sipaiopat ima anak (guru) (+), mambuat boru ni rajai Ujung (+), tinggal di Jakarta/Depok; Sipailima ima anak (guru) (+), mambuat boru ni rajai Hasugian, tinggal di Sitapung; Sipaionom ima anak (guru) (+), mambuat boru ni rajai Situmorang(+)/Situmorang, tinggal di Parlilitan; Sipaipitu ima boru, muli tu marga Sihotang (+) (polisi) tinggal di Medan; Sipaiualo ima boru (+), muli tu marga Sihotang, tinggal di Manduamas (martani); Sipaisia ima boru, muli tu marga Sitohang (wartawan), tinggal di Karawang – Jawa Barat.

Anggo halak tulang nahinaan, termasuk ma pendiri HKBP dohot SR Lae Rahu, on ma na gabe cikal bakal ni HKBP dohot SR/SD Sitapung. Sebagai Guru Huria do nasida tingkii di HKBP Lae Rahu. Ditingki kepemimpinan nasida, HKBP Lae Rahu mandapot sada giring-giring na asli dikirim sian Jerman melalui HKBP Pusat dohot sada Potimarende. Ditingki masa penjajahan Japang najolo, sanga do diperebuthon giring-giring on, alai ditabunihon ruas ima di bagasan pasir di Lae Rahui asa unang dibuat penjajah. Akhirna ndang jadi dapot penjajahi, laos giring-giring ido tong dipangke HKBP Sitapung sahat tu saonari. Dung na pindai HKBP sian Lae Rahu tu Sitapung, ala adong hian do ruasi sian Siduambilik, gabe manjae ma tong nasida, dipungka nasida ma tong HKBP di Siduambilik. Jadi di na manjaei nasida, gabe di nasida ma Potimarendei, jala tu HKBP Sitapung ma giring-giring.

Sebagai guru nasida, sering do pinda-pinda tu luat naasing, ima tu Tolping, Simataniari, Sampuran (Sihabong-habong), tu Sitinjak dohot tu Sibuttoon. Alai nang pe pinda-pinda nasida, anggo sikkola ni angka tunggane nang pariban nibai boi do mardalan dohot denggan. Songon inanta (Op. Lisbet Boru) boi do sahat parsikkolaanna tu kalas 5 (Lima) najolo, ima na digoari Open Baar. Sabutulna, na jolo molo nunga sanga sahalak boi sahat tu kalas 5, nunga boi karejo di kantor on, manang gabe guru, apalagi sahalak boru-boru. Alai huroha, ala masa porang manang penjajahan, jala situasi masyarakat ndang menentu, gabe mabiar halak tulang na mangurusi sudena. Jala memang, ditingki na di Sitinjak halak tulang, dipapinda do muse nasida tu Sibutton. Alai sabutulna halak tulang nunga agak losok pinda, mardomu ala ni angka sulitna dalan, apalagi adong peralihan penjajahan sian Bolanda gabe tu Japang. Sanga do nasida laho tu Sibuttuon, alai holan sahalak nasida, alai keluarga tinggal do tong di Sitinjak. Alai tingki na lahoi nasida di Sitbuttuon, situasi ni masyarakat di peralihan penjalan Bolanda tu Japang, semakin tidak menentu, gabe mulak ma nasida tu Sitinjak. Di Sitinjak, tong dope terjadi pergolakan masyarakat, alani gabe mulak (pinda) ma nasida sekeluarga muse tu Lae Rahu, sekitar taon 1943. Jala sanga dope mangajar nasida hira-hira sataon nai di SR Lae Rahu. Alai ala adong perubahan penjajahan gabe dipapinda ma SR dohot HKBP Lae Tahu tu Sitapung, tahun 1944. Alani gabe stop ma halak tulang mangajar, gabe pinda ma tong nasida tu Sitapung. Sanga do nasida marhauma darat sahat tu “Simerkilang Bagasan” jala sahat tu Solok.

Anggo inanta Ompu Lisbet Boru, mulai sian hametmetonna, boru na burju do on, jala aktif do tong ibana di gareja, sahat tu haposoonna. Ndang pola sadia diboto hata, alai burju do ibana mangulahon angka ulaonna dohot denggan.


B.      PERKAWINAN.

Ndang songon naposo nuaeng, andorang so perkawinan nunga mardongan-dongan parjolo, anggo hami najolo diptoho-toho natua-tua ido. Alai dung di rumahtangga, disi ma sude proses belajar masing-masing pihak.  Marhasohotan ma ahu dohot paribanhu, Augusta boru ni rajai Maharadja, apala boru ni tulang, tanggal 5 Maret 1949.  Denggan do dipasu-pasu nasida tu hami, jala nunga hujalo hami pasu-pasu nasidai. Jala patut do hormat hami tu nasida, jala ahu pe pupus nasida do. Jala nunga manang na piga sundut nasida hula-hula nami. Di keluarga nami, dibasa-basahon Debata do 6 (onon) anak dohot 4 (opat) boru.

Dakdanak nomor 1 (sada), ima Nurmina br Hasugian, tubu tanggal 8 Agustus 1950, jala tardidi tanggal 10 Desember 1950.

Dakdanak nomor 2 (dua), Mullen Dame Hasugian, tubu tanggal 7 Juli 1952, tardidi tanggal 8 Nopember 1952.

Dakdanak nomor 3 (tolu), Nursani br Hasugian, tubu tanggal 16 Juni 1954, tardidi tanggal 30 Januari 1955.

Dakdanak nomor 4 (opat), Fordolin Hasugian, tubu tanggal 31 Januari 1957, tardidi tanggal 2 Juni 1957.

Dakdanak nomor 5 (lima), Bistok Hasugian, lahir tanggal 15 Desember 1958, meninggal tanggal 22 Desember 1958.

Dakdanak nomor 6 (onom), Nurhaida br Hasugian, tubu tanggal 1 April 1960, tardidi tanggal 10 April 1960.

Dakdanak nomor 7 (pitu), Syamsui Hasugian, tubu tanggal 25 Juli 1962, tardidi tanggal 2 Desember 1962.

Dakdanak nomor 8 (ualu), Ferdinan Hasugian, tubu tanggal 14 Agustus 1964, tardidi tanggal 18 Oktober 1964.

Dakdanak nomor 9 (sia), Erika br Hasugian, tubu tanggal 11 Nopember 1967, tardidi tanggal 29 Desember 1967.

Dakdanak nomor 10 (sampulu), Arifin Malua Hasugian, tubu tanggal 8 Pebruari 1970, tardidi tanggal 10 Pebruari 1970.

C.      MENDIDIK ANGKA DAKDANAK.

1.       Rap Mangan.
Sian na gelleng angka dakdanak, nibiasahon do asa molo mangan ingkon rap mangan sudena, ndang adong boi parjolo mangan, kecuali molo na marsahait, manang adong keperluan na sangat mendesak. Menurut ahli Sosiologi dari Universitas Indonesia, Dr. Erna Karim, makan bersama mempunyai 3 fungsi, yakni : 1. Memperkenalkan berbagai macam makanan kepada anak-anak;  2. Membentuk pola asuh anak, dan 3. Mengikat kebersamaan suatu keluarga sebagai satuan masyarakat terkecil. Jadi kebiasaan makan bersama bermanfaat bagi pikiran, tubuh dan jiwa yang pada gilirannya dapat menciptakan hubungan antar anggota keluarga yang lebih baik, rukun. Meski sekarang ini, kebiasaan itu sudah mulai berubah.  Ndang pala binoto hian teori ni angka na malo on, alai ala denggan berengon rap mangan sude dohot angka dakdanaki, gabe nibiasahon mai di rumahtangga. Nang pe sipata, najolo ndang sae indahan molo 3 hali mangan indahan sadari, dibaheni holan 2 hali do mangan indahan sadari, manogot dohot borngin. Molo di manogot pe ingkon mangan gadong do parjolo, andorang so mangan indahan (“asa unang magodanghu indahani diallang”), tung pe ingkanna ikan kepala batu manang gambas, ipe tung mansai tabo hian do berengon diallang angka dakdanaki. Jadi anggo di hos ni ari holan mangan gadong do na jolo hami nang angka dakdanaki.

2.       Partangiangan setiap ari Sabtu (Malam minggu).
Ditingki nunga mulai balga angka dakdanak, adong mai nunga marsikkola di SMP, berarti ndang tinggal be di Sitapung, alai di Parlilitan. Jala mulak ma angka dakdanakon molo dung ari Sabtu tu Sitapung. Mulak pe nasida tu huta, ndang gabe marmeami sambing, alai ingkon didongani do hami na karejoi, songon : mangombak, marsuan, marbabo, manggotil, mardege, mamiari, marsoban dohot angka naasing. Dung mulak sian na karejo, nunga maridi sude, baru ma rap mangan. Dung sidung mangan, biasa ma binahen partangiangan singkat, dimulai mai marende, manjaha hata ni Debata, dungi martangiang sian Omak ni dakdanak parjolo, baru sian na gumelleng (angka naung boi) sahat tu na umbalga, baru ma ahu parpudi na laho manutup partangiangani. Songoni ma niajaran angka dakdanaki martangiang, selama piga taon. Alai dung na mangaranto angka dakdanaki, ndang boi be nilaksanakan secara rutin songoni.

3.       Ndang boi absen marminggu.
Selama on nitanamhon do tu angka dakdanaki, asa unang olo absen marminggu, molo di pardalanan boi nisempathon marmimggu, tong ma diusahahon, alai molo sama sekali ndang boi, ba beha bahenon. Saluhutnai binahen asa diboto angka dakdanakon mangido tu Tuhani, mananda ibana dibasa-basa ni Debata naung jinalona, jala diboto mandok mauliate tu Debata.

4.       Dibekali dohot Buku Ende dohot Bibel.
Berkaitan do dohot na marminggu diginjang nangkin, molo lao mangaranto antar dao, diluar kabupaten manang propinsi, angka dakdanakon, nibekali do nasida dohot hata ni Debata marhite Bibel dohot Buku Ende.

5.       Model pakaian.
Molo marpahean, boi do niikutan mode sinuaeng, alai unang pajolohu, alai unang gabe sama sekali ndang niikutan, manang terlalu kuno, manang ketinggalan.

6.       Molo naeng ujian.
Nibiasahon do selama on tu angka dakdanaki, molo naeng ujian akhir, nang pe di SD, SMP, manang SMA, molo sai olo mulak nasida tu huta, binahen do sipanganon tu nasida secara khusus (alai molo nunga jarang mulak tu huta, ndang boi bahenon be, kecuali binahen poda marhite angka surat). Dung sidung mangan, hami natua-tuana mangalehon angka poda tu nasida, dung sidungi dialusi nasida ma muse. Terakhir, ditutup ma dohot ende jala tangiang. Songoni ma niajarhon tu angka dakdanaki, asa dihaburjuhon parsikkolaanna, jala asa unang marmeam-meam di angka ualaonna.

7.       Mangaranto/marsikkola tu luar kecamatan, kabupaten, manang propinsi.
Songon tingki na laho ujian, songoni do binahen tu angka dakdanak nanaeng marsikkola manang mangaranto tu luar kecamatan, kabupaten manang propinsi. Tong binahen sipanganon tu nasida, ditamba angka poda dohot tangiang. Setiap adong ulaon sisongonon, selalu do ni lehon tingki tu angka dakdanaki na nalaho mangalusi manang na laho mangampu angka poda naung pinasahat ni angka natorasna. Laos songoni do tong binahen tu angka dakdanakon, molo marhasil nasida di sikkolana manang na mulak sian pengarantoan. Sudenai binahen asa diargahon sude angka usaha dohot jerih payah ni angka natorasna, jala dijamothon sude angka ulaonna dohot denggan.


D.      HATUAOAN NI OMPU LISBET BORU

Ia inanta Ompu Lisbeth boru, sabutulna menurut ukuran na jolo, sebelum kemerdekaan, sahalak boru-boru boi sahat tu kalas lima sikkola SR, sabutulan nunga sikkola na timboi. Alai alani angka porang dohot situasi ni masyarakat na bergejolak, ndang boi diurus asa karejo manang mangajar ibana. Anggo inanta on, ndang piga diboto hata, alai molo karejo ndang boi main-main, ingkon sungguh-sungguh do, manang karejo aha sambaing pe. Mungkin sesuai do on tu hata ni Debata na hinalomohonna ima Poda 9, 10 : Biar mida Jahowa do parmulaan ni hapistaran, jala parbinotoan ni angka na badia do hapantasan. Hapantasani ima molo diulahon sada karejo, ditekuni ma, unang gumodang hata-hata, alai ualon ima pinarhatutu. Ndang denggan perasaanna molo holan na so, didok ibana “hansit daging molo sai so” . Alani do ndang sonang rohana molo sai so di jabu, “ingkon karejo do asa bergerak badani”, ninna.

1.       Ulaon gareja
Alai na pasti anggo inanta on, mulai sian haposoonna sahat tu hatuaonna, na burju do on marminggu, burju partangiangan, didohoti do koor ina, sandok aktif do ibana di sude ualon gareja, ndang hea marepeti. Di na aktif ibana di sude kegiatan gareja, ima na patandahon pamujionna dohot hamauliateonna di Debata di angka denggan basa dohot pasu-pasu naung jinalona, tung pe sai na adong tong angka hasusaan, prinsip on sesuai tu isi ni Buku Ende No. 10, 1 : Hupuji hupasangap Ho, Amang pardenggan basa. Ai jadi-jadianMu do, sude angka na masa. Ditompa Ho do sasude, dagingku ro di tondi pe, pinuji ma goarMu. Sude dingoluon, ndang adong hita na mangatur, holan lomo ni roha ni Tuhani sambing do. 

2.       Ulaon adat.
Laos songoni do tong di angka ulaon adat pe, ndang sadia malo ibana mandok hata. Alai molo nianjurhon, ndang hea manjua ibana jala ndang hea abseni, sai tong do didohoti ibana sude, “tung pe holan mambege angka hata ni natua-tuai pinear do” ninna ibana. Di keluarga nami, manang aha pe namardomu tu paradaton, parhuriaon, parsikkolaan, molo nianjurhon, ndang hea so ditolopi ibana, sai ditolopi ibana do saluhutna dohot denggan.

3.       Pos ni roha di sude angka ulaon di jabu nang di balian.
Dibahen na jot-jot adong urusan niba sipata, baik di kecamatan, di kabupaten nang tu kota naasing, sering tininggalhon jabu. Tung pe tininggalhon, sude angka ulaon di jabu, nang di balian pe ndang adong na gabe sundat ala so disi iba. Disi pos ni roha niba tu ibana, ala ndang sai “tergantung” tu iba na laho mula-ulaonna, sude do boi diulahaon dohot denggan. Ala kebiasaanna, molo mengulahon sada ualon ndang  boi tanggung-tanggung, alai ingkon boi diselesaihon dohot denggan sudena. Malah molo ulaon di jabu, ndang hea husatoi, tanggungjawab ni ibana do sudenai.

4.       Cara mengasuh anak.
Laos songoni do nang na laho mengasuh angka dakdanaki, godangan do tanggungjawab ni ibana, tarlobi dibahen na sai mangajari iba (selalu keluar rumah), jadi tertumpu ma diibana sudena. Kecuali molo adong daknanak na bandel, manang na olo, mangalo, molo nunga adong songoni dohot ma iba mambahen tindakan tertentu, alai situasi sisongoni jarang doi tarjadi. Anggo ibana (inanta), dibahen na so godang hata diboto, molo muruk ibana tu angka dakdanaki, olo ma digotil hurum ni dakdanaki, molo soi dibas-bas pat ni dakdanaki. Holan songoni sambaing do molo muruk ibana, ndang lobi siani.


E.       PENGALAMAN KAREJO OMPU LISBET DOLI

1.       Bidang Pendidikan.
Sasintongna ahu ndang adong sikkola guru, holan tamat SD (SR) dohot KGTJ (Kursus Guru Tjepat) do. Dung mangajar ahu di SD Sitapung mulai taon 1947, ndang sadia leleng, pinda ma Kepala SD I (Guru J. Sitohang) i tu SD Huta Galung, gabe sahalakku ma mangajar di Sitapung, ai holan olat kalas III hian dope disi. Jadi iba ma sebagai guru sekaligus ma gabe Kepala Sikkola. Taon 1956 hudongani do ujian PSGB (Persamaan Sekolah Guru Bawah) di Tarutung, alai ndang marhasil, ai holan 2 matakuliah do na lulus. Hudongani muse ujian PSGB di Siborong-borong, tong ndang lulus. Hudongani muse di Dolok Sanggul tahun 1958, ipe asa lulus. Haruar ma ijazah nami tanggal 18 Augustus 1959.

Alani keterbatasan ni guru, gabe ditetaphon ma muse halak tulang simatuangku gabe guru SR/SD di Nangkakalang. Di ulahon nasida mai antar sadia leleng, alai ndang sadia leleng, dung mangajari nasida disi, dipangido nasida ma tu PS asa ahu tu SD Nangkakalang, gabe nasida di SD Sitapung, ala mulak-ulak do nasida mangajar ganup ari sian Sitapung tu Nangkakalang. Sasintongna tahun 1953 nunga mangajar ahu di Nangkakalang, jala halak tulang simatuangku di SR Sitapung, alai SK resmi sian pamarenta baru pe kaluar  penemapatanku di Nagkakalang tanggal 1 Januari 1958. Laos ahu ma tong Kepala Sekolah disi, ai holan sahalakhu hian do disi, jala holan olat ni kalas III hian dope disi. Dungi, ro ma dongan guru muse manambai. Ditingki na di Nangkakalang hami, denggan do hubungan-hubungan nami disi tu angka natua-tua dohot tu angka masyarakat disi.

Dung di SD Nangkakalang ahu mangajari selama 3 taon 10 bulan (menurut SK tahun 1958), pensiun ma halak tulang simatuangku sian guru SD Sitapung, gabe mulak ma ahu muse tu SD Sitapung tanggal 1 Oktober 1961. Di na mulak muse ahu tu SD Sitapung, tong do ahu Kepala Sikkola disi, nang pe dung godang hami mengajar di SD Sitapungi, jala sahat na tu pensiun. Denggan do hubungan nami di na mulak hami tu Sitapung, tu masyarakat dohot tu dongan guru. Selama memimpin iba di Sitapung, tamba do muse piga-piga guru na baru, songon marga Nababan, dohot naasing muse, jala anggo sebelumna holan olat ni kalas tolu dope SR/SD di Sitapung, alai dung ahu Kepala Sekolah, gabe sahat do nunga tu kalas 6 (onom). Ditingkii sanga do adong 6 guru, ditamba muse 2 guru agama (Katolik dohot Protestan). Jadi iba holan memimpin do di sikkoli, ndang pola mangajar langsung, paling molo adong na absen gurui, baru ma iba manggantihon. Ala ni denggan hubungan dohot alani burju-buju angka guru, denggan do angka prestasi murid-murid sian SR/SD Sitapung, pola di dok PS Parlilitan, SD Sitapung do na ummaju di Kecamatan on. Tarbege do i nang di SMP Negeri Parlilitan. Ai godang angka siswa-siswa SMP na sian SR Sitapung mendapat hadiah tingki na kenaikan kelas, baik pei sebagai sebagai Juara umum nang juara di kelas masing-masing.

Taon 1962 sahat tu taon 1968, ditunjuk PS Parlilitan do ahu gabe Kontabel (Countabel ???), ima na mengurus keuangan ni 3 sikkola na adong di Kecamatan Parlilitan, ima SD Sitapung, SD Nangkakalang dohot SD Simbara. Ni jalo jala niulahon do tong kepercayaan naung pinasahat ni pimpinan tu iba, jala nihamauliatehon do tongi, tung pe sipata merepotkan.

Taon 1971 studi tour do hami kepala-kepala SD se-kecamatan Parlilitan tu Bukit Tinggi dohot tu Padang Sumatera Barat. Tujuan studi tour on ima mambahen perbandingan mengenai pelaksanaan pendidikan di piga-piga inganan dohot sikkola. Dung sidung siani laho ma hami muse meninjau tu Teluk Bayur (Pelabuhan Laut Sumatera Barat). Ditingki studi tour i, dipasahat PS Parllitan do tu ahu asa ahu bendahara (maniop parhepengon) selama na di pardalanani. Jinalo doi dohot denggan jala niulahon semampu niba.

Di taon 1974, dipamasa do pemilihan guru teladan SD se-Kecamatan Parlilitan. Menurut hasil penilaian panitia, ahu ma juara dua di Kecamatan on na dibenarkan PS Parlilitan dohot camat Parlilitan.

Di taon 1982, studi tour do muse hami tu Harian, Pangururan, Simanindo, Ambarita, Tomok, Nainggolan, Palipi, jala mulak muse tu Pangururan, laho muse tu Limbong huhut laho hami manatap tu Sagala. Jelasna, huhaliangi hami ma Pulau Samosir, jala hubereng hami na ditopi Danau Tobai, songon Harian, Sihotang dohot Limbong. Mamangke kareta be do hami sude din a mardalanii. Godang do binereng disi, gabe nibandingkon tu hita on, lumobi mai pelaksanaan pendidikan, paradaton, hamajuon cara-cara ni toris i dohot cara-cara na mambau di Simanindo. Ahu do tong bendahara ditunjuk angka dongan selama na di pardalanani. Songoi ma, sai dilehon angka dongan do di iba angka ulaon si loja-loja di pardalanani. Sipata dohot do iba mandok hata tu angka na ni dapot. Songoni ma pengalamanku na mardomu tu pardalanan studi tour tu pulo Samosir.

Ndang sadia leleng dung na studi touri hami sian Pulo Saamosir, pensiun ma ahu gabe guru tanggal 1Juli 1982.  Jadi mengabdi ma iba di haguruani (negeri) mulai taon 1947 sahat tu taon 1982, berarti adong ma mengabdi iba selama 35 taon. Ditamba muse sataon nai di SR Banton (swasta), alai selama pengabdiani, gabe kelapa sikkola do iba torus, mulai sian Banton, Sitapung, Nangkakalang, jala mulak muse tu Sitapung. Selama mandalanhon haguruani iba, dohot na memimpin sikkolai, ndang pola adong hasusaan nihilala, alai binoto holan pandonganion ni Debata doi saluhutna, songon na tarsurat di Ende 188, 1 : Jahowa Siparmahan ahu, ndang hurang manang aha. Ai nasa jea dipadao do sian dorbiana. Tongon dibaen na lomaki, laho pangoluhon tondingki, dibaen asi rohana. Mauliate ma di Ho ale Tuhan.

2.       Bidang Huria (gareja).
Di tanggal 12 Juni 1959, ditabalhon ma ahu gabe Sintua di HKBP Sitapung. Na borat do anggo ulaon hasiontuaon on, mardomu poso dope iba, jala ndang adong sadia hata ni Debata dohot poda parjamitaon di iba. Alai songoni ma nisuka-suka ala nunga dipillit dongan iba. Hudongan-dongani ma marsermon di Huria Sitapung songonu nang di Resort (Parlilitan) pe, asa adong tamba pangantusion niba nanggo apala otik. Anggo naujui, hira totop do marsermon sahali sabulan di Resort, sahali saminggu di huria. Nidonganan do angka sermon na dipimpin ni uluan huria, dohot  niikutan do tong na laho manguluhon partangiangan di jabu-jabu.

Tanggal 1 Januari 1970, dipillit jala ditunjuk dongan iba gabe bendahara huria di HKBP Sitapung. Jala laos iba do tong ditunjuk sebagai Bendahara Pembangunan, ima gareja HKBP si nuaeng. Niingot do rap dohot angka piga dongan, hami ma paturehon palas-palas ni gareja HKBP sinuaengon. Jinalo do tugas dohot tanggungjawabi, jala niulahon do dohot denggan. Tung pe borat do tugasi, alai marpos ni roha do tong iba di pandonganion ni Tuhani, songon na tarsurat di Pesalmen 23, 1 : Jahowa do Siparmahan ahu, ndang tagaman hurangan ahu.

Di tingki (ndang huingot manang taon sadiai) ro do Praeses HKBP na laho melakukan verifikasi hepeng huria tu Resort Parlilitan, disi do ditangkasi buku-buku ni bendahara huria. Denggan do bukuki di pareso, ndang pola adong na dicuriagi. Malah adong komentar ni Praeses tingkii, “songon on ma nian pembukuan ni hepeng ni huriai, mura tangkasan”, ninna nasida.

Sebagai sintua manang parhalado iba, jot-jot do iba dipaborhat huria songon utusan sian huria tu Sinode Resort. Niikutan do sinode i, jala nikutip isina, jala dung mulak iba, ni paparhon ma hasil ni Sinode i di gareja dung haruar minggu. Dohot maksud asa diantusi ruasi panggulmiton ni parhuriaoni, jala asa diboto ruas perkembangan ni angka ulaon huriai.

Ndang huboto, ala nunga gabe kebiasaan, ndang sonang rohangku molo so marminggu molo boi dope terjangkau ahu. Di huta nang di pardalanan/ perantauan pe ahu huusahahon do tong songoni. Nang pe sipata so sadia niantusi jamitai. Alai paling tidak kepuasaan ni roha. Ndang pola huboto manang alani hasomalan sambing do on, manang ala ni aha. Alai ima naung nialaman selama on.

Sebagai bendahara huria ni dalanhon do on mulai sian taon 1 Januari 1970. Jala hupangido ma asa marganti jolo dohot angka dongan, alana nunga menjabat bendahara huria  on selama 20 tahun, jadi denggan do marganti. Huajuhon usuli tu huria, jadi gabe disetujui ma diganti ahu gabe bendahara huria tanggal 31 Januari 1990, jadi adong selama 21 taon ahu gabe Bendahara Huria HKBP Sitapung, denggan do sude nipertanggungjawabhon keuangani, ndang pola adong sicurigaon

Dung mengabdi iba selama 36 taon di hasintuaoni (mulai sian 12 Juni 1959, sahat tu taon 1995), hupangido ma asa pensiun sian hasintuaon na aktif, ala so boi be huhilala tarulahon songon na sailaon, alana daging nunga lam matua, songon nidok ni Ende 204, 3i : Nunga lam buruk dagingki, nengel pinggol, rambon mata, majal pangkilalaanki, dila so malo marhata.…… Jadi disetujui huria ma ahu pensiun tanggal 26 Maret 1995. Denggan do disetujui huriai pengidoanhi, jala hujalo ma kenang-kenangan sian huriai sada Bibel dohot sada buku ende Huria.

Andorang so pensiun ahu sian Parhalado, dung na pensiun sian haguruon, hea do dipangido huriai ahu asa gabe uluan ni huria, alai ndang hujao. Hudok tu nasida, pasombu hamu jolo ringan tanggungjawabhu, ai ipe malua sian ahu tanggungjawab Kepala SD ningku. Alai nang so hujalo gabe uluan ni huria, anggo ulaon hasintuaon, huula do olat ni gogongku. Nang dung na pensiun pe ahu, sahat tu saonari pe, molo dipangido uluan/parhalado i ahu martugas di gareja nang di partangiangan, huulahon do olat ni gogongku. Nang pe naung matua hami saonari, tong do huharinggashon hami marminggu dohot tu partangiangan.

3.       Bidang Adat
Di sada tingki ujui (ndang pala diingot Bapa be taonna), susa do pingkiran ni Ompung na tumubuhon Bapa. Pola songon na lalap-lalap ibana, ala parmonding ni boruna. Dibereng ompungta Maharadjai mai, jadi asi ma roha nasida. Didok ma tu ompungtai : “Buat ma napuranmu, boan tuson, asa huhatahon tu angka Ompungta na parjoloi”, ninna. Jadi dung sidung dihatahon, didok ma tu Ompungi : “Sai sonang ma roham, jala ro ma silas ni roha di hamu. Molo dung dapat hoi, ingot hamu hami da !” ninna nasida. Mauliate ma ompung.

Disada tingki dipaboa Bapa mai tu hami. Jadi marsada ni roha ma hami asa laho mandapothon hula-hulanta Maharadja na tinggal di Sitapungi. Jadi tulus ma rencanai, na di tanggal 11 Pebruari 1988 laho ma hami mandapothon nasida, godang do hami na laho tusi, adong do 31 halak nasida huulosi hami. Las do roha nasida manjankkon hami. Mardalan do ulaoni dohot denggan, jala denggan do hata pasu-pasu nasida tu hami/hita. Denggan do dipaborhat nasida hami dung sidung ulaoni mangihuthon adatna.

Sabutulna taringot paradaton, ndang sadia huboto, ala ditingki aktif ahu di haguruan/Kepala sekolah, ndang sadia tarlehon ahu tingkingku tu paradaton i. Dung pensiun pe ahu asa hudongan-dongani angka dongan i. Sanga do manang piga-piga nidonganan laho mangula ulaon i di huta on songoni nang di ruar ni hutaon. Alai anggo saonari, ndang sadia tardonganan be. Ndang tardonganan mardalan antar dao, lumobi borngin. Parnidaan pe nunga hurang tiur, parningotan pe hurang, parbinegean pe nunga hurang, nunga songon nidok ni Ende no. 204, 3i : Nunga lam buruk dagingki, nengel pinggol, rambon mata, majal pangkilalaanki, dila so malo marhata. ………  Alai nang pe songoni, ndang manarita ahu di Tuhani, ai huhilala disarihon do ahu/hami. Mardomu muse, nunga serba repot paradaton di hita on. Alana nunga marcampur adat Toba dohot adat Dairi. Ndang boi be nipertahankan na binoto. Nunga pinasonang roha, angka dongni ma mangulahon angkai.

Paradaton pamulihon boru rupani, anggo adat Dairi, maruntung do parboru, molo pe so maruntung paling partroru tupa-tupa. Alai anggo adat Toba nuaeng, gabe songon kebalikanna do. Anggo adat todoani, sebagian dongan Toba hira tarjalo nasida doi, alai ndang pola songon di adat Dairii parbalgana. Adat toba manang adat Dairi, dasar na hot do tong ima : Somba marhula-hula, elek marboru, manat mardongan tubu. Anggo on, syarat na hot doi. Ingkon ulahononta do adati di hita. Ai nunga tung diyakini angka ompuntai sian na jolo. Ndang jadi leas roha di adati.

Di taon-taon 1985 na lewat, sanga do dibahen angka hula-hulai (Maharadja) dua marga na mora huta Sitapung, ima Hasugian dohot Barasa. Alai akhir-akhir on gabe hot do tong didok nasida, alai hudok hami ma tu angka hula-hulai, “molo pe tung songoni denggan do ra dipasahat nasida hal on tu angka dongan Barasai”, alai ndang adong dope ketegasan, tung pe naung adong usulani. Alai molo binereng, di taon 2009 on gabe adong do kecenderungan, gabe  holan sada nama na mora huta, ima Hasugian. Jadi manang beha pe cara-carana, anggo hita pomparan ni Hasugian, ingkon somba do hita marhula-hula tu Maharadjai, ai hita namora do.

Na di tanggal 27 – 28 Juni 1997, dipatupa hami do pesta na laho padomuhon saring-saring ni Ompung Doli (G. Hasugian) dohot Ompung boru Maharadja. Alana Ompung doli nunga monding taon 1940 (andorang so meredeka dope Indonesia), jala dikuburhon di kuburan umum (Lebbuh Pengangkat). Sedangkan Ompung boru meninggal taon 1962, jala dikuburhon di jonokkon jabu ni halak Bapa hian. Dibaheni sepakat ma hami pomparan ni Ompungon, na laho padomuhon saring-saring nasida, marhite-hite persetujuan ni hula-hula Maharadja. Setuju do hula-hula Maharadja, dipadomu ma saring-saring ni Ompung nadua di jonokkon ni jabu ni halak Bapa hian. Denggan do mardalan ulaoni, jala denggan do pasu-pasu ni angka hula-hula Maharadjai tu hita sude pomparan ni Ompung G. Hasugian, ta jalo mai saluhutna dohot denggan.  

Partangiangan ala nunga sidung hubahen hami tambak ni Bapa dohot Oma, hupatupa hami mai tanggal 12 Juli 2002i, ala disi dope boi hupasidung hami tambak, dung na monding Omak tanggal 18 Nopember 1982, jala Bapa tanggal 2 April 1995. Denggan do mardalan ulaoni, jala dengan tong ditolopi hula-hula Maharadja ulaoni. Mauliate ma di nasida.

4.       Bidang Pembangunan
Di taon 1996, masa do pemilihan pimpinan (Ketua, Sekretaris dohot Bendahara) LKMD (Lembaga Ketahanan Masyarakat Desa) di Sionomhudon Selatan, kebetulan ahu tarpillit gabe Bendahara. Di taon 1997, adong program pembangunan di Sionomhudon Selatan, ima pembangunan MCK (Mandi Cuci Kakus) dohot dalan. Dipasahat ma asa LKMD mengelola pembangunani, godang biaya ni proyeki tingkii ima Rp. 120.000.000,- (saratus dua pulu juta rupia), ala iba do bendahara LKMD, gabe tu iba ma diserahkan Ketua LKMD dohot Kepala Desa mangelola hepengi, ala pos ni roha nasida. Dung sae proyeki, jala marujung dohot denggan, boi do nipertanggungjawabhon sude keuangan proyeki dohot denggan, jala ndang adong sicurigaan. Sian pengalamani,  gabe adong pingkiran di iba, asa hape ringkot do haposan iba di parngoluan on. Tarlobi mai, ala di piga-piga kegiatan na niikuti, sai porsea do pimpinan dohot dongan tu iba na laho maniop keuangan ni kegiatan manang ulaoni.
5.       Pengalaman lain.
Adong do dilehon Debata parbinotoan pertukangan di iba, ndang tahe holani, dilehon do pangantusion na laho manjait. Alanii boi do pinature jabu dohot perabotan di jabu sude, isarana meja, kursi, lemari, tempta tidur, bahkan mambahen gitar, tempat tidur sian hotang, dohot angka lan naasing. Na patut manuhor hian iba, gabe ndang pola manuhor, ala boi iba paturehon. Kemampuan partukangani, ndang pola na ginuruhoni, saudenai basa-basa ni Tuhani doi. Alanii, mandok mauliate iba tong tu Debata di sude angka denggan basaNai. Molo huingot sipata, molo adong halak na martukang, manang pe di luat pangarantoan, olo do boi so iba manang sadia leleng na laho mangidai dohot marsiajari sude, nipanot-notan beha do carana dibahen. Biasana, molo nunga hubereng songoni, nunga pintor boi hubahen songon na huberengi di huta.

Taringot na manukangi jabu, ahu do merancang jabu nami na hubangun hami taon 1965, “iuruk ade kin”. Parhauna angka hau denggan jala kuat do on sude. Alana langsung do sian pusuk Dolok Sikambingi hubuat jala hutarui hamii na jolo. Dibaheni, sanga do leleng hami holan pataru parhaunai sian dolok. Sidung mai pembangunan jabui sekitar taon 1967. Martarup ijuk do hubahen hami jabui, ido molo las ari ndang pola panas, tong-tong lambok, jala molo udan ari ndang pola ngali hian.  Alai alani perkembangan jaman, dung huingani hami jabui sekitar 10 taon, hupapinda hami ma jabui muse tu pinggir dalan “I napa ade”. Huangkat hami do kerangka ni jabu secara gotong royong dohot angka dongan sahutai taon 1977. Hubungka hami ma ijuknai dohot papan dindingnai, songoni ma huboan hami tu “napa ade”. Dung dipapinda jabui, gabe huganti hami tarupna gabe seng, ndang ijuk be, alana ditingki nunga susa dapot ijuk. Songoni ma proses pembangunan jabu na huingani hami nuaeng.

F.       ANGKA NA SUSA.

1.       Matolbak hauma, tanggal 15 Desember 1953.
Songon biasana di bulan Desember, ari parudan do di hutaon. Songoni ma terjadi na ditanggal 15 Desember 1953, saminggu nai asa Ari Natal, adong manang-manang piga ari udan torus. Kebetulan ditingkii marhauma do hami di Simerkilang Bagasan, jala siani do ahu mulak-ulak mangajar tu Nangkakalang, satongkin nai gotilon nama emei. Tingkii ahu sedang adong urusan di Parlilitan, mulak nunga borngin. Na manjaga hauma ima inanta dohot si Mullen, boru na umbalga si Nurmina, topet rap Ompungna di huta. Jadi hira-hira mandapothon botari, matolbak ma haumai, diboanma emei songoni nang sopo-sopo haumai, termasuk ma inanta dohot si Mullen, dohot adong sada lamari na gelleng inganan pakkean dohot buku. Inanta berusaha ma menyelamatkan diri dohot menyelematkan si Mullen. Kebetulan ndang sadia dao siani, jonok do tong parhaumaan ni halak Bapak/Omak, jadi tu si ma inanta dohot si Mullen laho menyelamatkan diri. Dung sahat ahu borngin tu haumai hubereng ma na matolbaki, tung tarsonggot situtu rohangku, laho ma ahu tu sopo hauma halak Bapa, na laho manungkun didia inanta dohot si Mullen, nunga disi hape nasida. Manogotnai, laho ahu muse mamereng na matolbaki, atik adong dope na boi dapot dohot niselamathon. Hudapot sopo-sopoi nunga sega, angka piring dohot hudon ndang adong be, alai dapot ahu ma lamari na gellengi disi, jala utuh dope sude pakkeani na disi, alai isina nunga adong na malitap, hona bustak dohot lan naasing. Dung huberengi sude, dapat ahu ma adong sada Bibel, sada Buku Ende dohot sadanai Almanak HKBP taon 1954. Sude buku on ndang adong na malitap manang hona bustak, ias do tong sude. Dung huberengi saluhutna, dipikiranku, adong do mujijat dipatupa Debata tu hami umbahen na boi selamat inanta dohot si Mullen, alana molo binereng sopo-sopoi pe tarboan do jala sega, jala buku na tolui ias torus sude. Dibaheni dibagasan rohangku, marende do ahu songon Buku Ende No. 10, 1 : Hupuji hupasangap Ho, Amang pardenggan basa. Ai jadi-jadianMu do, sude angka na masa. Ditompa Ho do sasude, dagingku ro di tondi pe, pinuji ma goarMu. Mauliate ma di Ho ale Tuhan di denggan basa na so tardodo hami, dipatolhas ho do hamu ruar sian parmaraan. Mauliate ma di Ho ale Tuhan. Laos berhubungan do peristiwa on, gabe dalan nami pajonokkon diri tu Debata, jala lam huboto hamu mamuji dohot mandok mauliate tu Debata, songon Ende 223, 1 : Husomba Ho Tuhan, tangihon au. Sangkapmu ma tongtong pasaut tu au. Lam ganda baenonMi holong ni rohangki. Sai lam gandai, holong tu Ho.

2.       Marujung Ngolu si Bistok, tanggal 22 Desember 1958.

3.       Mosok pat (paha) ni si Mullen.
Tingki na pajong-jong jabu hami di taon 1965.  Ditingki godang jolma dongan sahuta na laho mandongani hami, pas ma ditingki ala adong aspal naeng sipanashonon tu keperluan ni hira cat tu angka tiang pondasi dohot angka naasing. Dung dipanashon aspali, alai tartutup hian dope inganan ni aspal, gabe mapultak ma aspal na panasi, gabe hona ma pat ni si Mullen, khususna di sekitar paha. Ndang na binoto be songgot ni roha ditinggkii, maksud marlas roha do ala boi mambangun jabu, hape gabe ro ma musibah. Marragam ma piningkiran, alai tingkii adong ma saran sian angka dongan, asa unang mapultak pat na hona panasi manang na mosoki, gabe ditanom ma si Mullen hira-hira tarsadia leleng, disi ma omakna tangis-tangis. Ndang sadia leleng siani diangkat ma muse ibana, jala diubati ma muse. Nang naung mosok si Mullen on, alai pembangunan jabui tong do mardalan dohot denggan. Adong do mar-dua manang tolu taon hami na mambangun jabui baru pe asa boi diingani. Adong ma hira-hira tar-10 taon huingani hami jabui, alai alani angka perkembangan jaman, di taon 1977 hupapinda hami ma jabui secara bergotong royong dohot dongan sahutai mamindahon jabui gabe tu pinggir dalan. Dibuka ma atapna na martarup ijuki, dohot papan dinding ni jabui  asa lebih ringan angkaton.  Dung sahat di pinggir jalani jabui, diatap ma muse dohot seng ala nunga susa luluan ijuk. Jadi sahat tu saonari, laos jabui dope tong huingani hami.

4.       Marujung Ngolu Halak Tulang Simatuangku tanggal 3 Maret 1970.

5.       Marujung Ngolu Si Nursani Hasugian (Nai Sarinah).
Marujung ngolu si Nurasani on dung jolo melahirkan poso-poso boru-boru, ima na digoari si Sarinah tanggal 28 April 1980. Ndang sadia leleng dung lahir poso-posoi, disima ibana marujung ngolu.

6.       Marujung Ngolu Halak Nantulang Simatuangku tanggal 28 Desember 1981.

7.       Marujung Ngolu Omak tanggal 18 Nopember 1982.

8.       Marujung Ngolu Bapa tanggal 2 April 1995.

9.       Marsahit Inanta taon 1972.
Adong 2 hali inanta marsahit taon 1972, ima na di tanggal 22 Januari 1972; dohot 4 Februari 1972. Di parsahit na dua halii, nirimpu hian do ndang dongan be, alana sanga do ndang marhosa ibana selama hurang lobi satonga jom. Na paduahoni pe tong ma songoni, jala terjadi mai di gareja, gabe huboan hami ma tu jabu. Disi pe tong adong hampir satonga jom ndang na marhosa. Ndang pala binoto manang sahit aha. Alai basa do Tuhani tong do dilehon hahipasan tu ibana sahat tu nuaeng. Mauliate ma di Ho ale Tuhan, gumodang do denggan basam dohot holongmu na hujalo hami, tung pe sai adong do hasusahaan i hu jalo hami. Alani songon Ende 223, 1 : Husomba Ho Tuhan, tangihon au. Sangkapmu ma tongtong pasaut tu au. Lam ganda baenonMi holong ni rohangki. Sai lam gandai, holong tu Ho. Mauliate ma di Ho ale Tuhan.

10.    Marsahit inanta Ompu Lisbet Boru Desember taon 1999.
Ditingkii pas ma mulak  sude angka dakdanak pangaranto, lungun do nihilala, maksud roha nian naeng marlas roha dina pungu rap dohot angka dakdanak nang pahompu. Ndang pala binoto manang sahit aha ibana, alai perasaanna holan na sai lemas. Alai ndang sadia leleng siani malum ma dihilala inanta, jala mulak pe angka dakdanak tu pangarantoanna muse nunga be malum dihilala ibana. Mauliate ma di Ho ale Tuhan.

11.    Kesalahan pahaman dalam pemilihan Kepala Desa 2001.
Di tanggal 12 Mei 2001, masa do pemilihan Kepala Desa untuk Desa Si-Onom Hudon Selatan. Biasamai molo di pemilihahan, pasti do anong na monang dohot na talu. Alanii gabe adong kesalahapahaman sian deba angka dongan tu hami na saripe, sanga do hira-hira 3 bulan songoni situasii. Alai anggo hami, holan martangiang do hami tu Tuhani dibagasan pos ni roha na magopu. Ai ndang paloason ni Tuhani mabiar jala susa angka na ro tu ibana, jala ido pos ni roha dohot pangkirimon nami. Mauliate ma di Tuhani, anggo nuaeng nunga denggan be sude.


G.      SUDE POMPARAN OMPU LISBET

Dakdanak nomor 1 (sada), ima Nurmina br Hasugian, tubu tanggal 8 Agustus 1950, jala tardidi tanggal 10 Desember 1950. Sikkolana SD di Sitapung, SMP di Parlilitan. Dung tamat sian SMP hea didaftarhon gabe sikkola perawat di Balige, alai ala hurang timbona gabe ndang jadi marsikkola disi. Dung sian mandongani hami ma ibana di huta. Muli ma ibana tu marga Tinambunan (Ammen Tinambunan) sian Nangkakalang, tanggal 4 September 1974. Helai tamat sian SMA, jala hea do niusahahon asa gabe pegawai negeri nasida, jala sanga do manang piga-piga leleng nasida di Medan. Alai saluhutnai ndang adong na berhasil, akhirna gabe martani ma nasida di huta. Sebelumna nasida tinggal di Nangkakalang, alai nuaeng nunga tinggal di Sitapung nasida. Dibasa-basahon Debata do tu nasida pahompui : 5 (lima) anak dohot 1 (sada) boru. Pahompui baoa siangkangan, nunga mambuat boru, boru Simamora. Nunga sorang sada boru di nasida. Sedangkan anak dohot boru  pahompui sude nunga tamat sian SMA, jadi holan sahalak nama pahompui tinggal di huta, anggo naasing sude tinggal di Jakarta. Hela on, aktif do nasida berorganisasi, baik di pemerintahan, punguan-punguan parsahutaan, parmagraan dohot di gareja. Malah di gareja gabe sahalak sintua do nasida. Jala di punguan-punguan na didohoti, gabe pengurus do tong nasida.

Dakdanak nomor 2 (dua), Mullen Dame Hasugian, tubu tanggal 7 Juli 1952, tardidi tanggal 8 Nopember 1952. Sikkolana SD di Sitapung, SMP di Parlilitan, dilanjuthon muse marsikkola di SMOA (Sekolah Menengah Olahraga Atas) di Medan, tamat taon 1973. Karejo ma ibana mangajar di Perguruan Hang Kesturi taon 1974 sahat tu nuaeng, mangajar muse di Yayasan Syailendra taon 1974 – 1987. Dung maradi sian Syailendra, mangajar muse ibana di Perguruan WR Supratman mulai taon 1987 sahat tu saonari. Mambuat boru ni raja i Sitohang : Lesteria br Sitohang, sian Pinal Samosir, Pargampualan, Tanah Jawa – Pematang Siantar, tanggal 13 September 1978. Dibasa-basahon Debata do tu nasida 1 (sada) pahompu boru. Dung berkeluarga ibana, dilanjuthon do muse kuliah mambuat S1 di FKIP UISU (Universitas Islam Sumatera Utara) Jurusan Civic Hukum, masuk taon 1981, tamat taon 1985. Aktif do ibana di organisasi sosial baik di gareja, bahkan sahalak Sintua do ibana di HKBP mulai taon 1985. Songoni nang di angka ulaon adat, aktif tong ibana, jala di punguan-punguan parmargaan dohot parsahutaon, aktif do ibana bahkan menjadi pengurus. Sian sikkolana hea do ibana diutus mewakili sikkolana di Jambore Nasional di Sibolangit taon 1977. Hea do muse didohoti ibana pendidikan tentang kenarkobaan taon1978 di Medan. Dohot gabe instruktur PBB dohot Upacara Bendera taon1988 di Rindam Pematang Siantar. Parumaen i, tamat sian Perawat taon 1977, sanga karejo nasida di Rumah Sakit Herna 1978 - 1979 (dua taon). Sanga menngganggur selama 3 taon, dungi melamar ma nasida gabe pegawai negeri, masuk ma nasida taon 1982. Dilanjuthon nasida do muse mambuat Bidan, masuk taon 1985, tamat 1986. Mulai taon 1983 sahat tu saonari mambuka praktek kebidanan nasida di jabu. Pahompu boru i nunga muli tu marga Panjaitan. Dibasa-basabasahon Debata nunga 2 (dua) pahompu anak tu nasida, tinggal nasida di Balige. Pahompui (Panjaitan) karejo di Pemda Toba Samosir, jala nuaeng nunga be selesai pendidikan S-2 na di Dharma Agung, Medan.

Dakdanak nomor 3 (tolu), Nursani br Hasugian, tubu tanggal 16 Juni 1954, tardidi tanggal 30 Januari 1955. Sikkolana SD di Sitapung, SMP di Parlilitan, sanga do mandohoti kursus menjahit najolo binahen ibana di Medan. Muli tu marga Tinambunan (Abner Tinambunan) sian Sibongkare,  tanggal 30 Maret 1977. Dibasa-basahon Debata 1 (sada) pahompu boru tu nasida. Diparsorang ni pahompu borui, gabe marujung ngolu ma omaknai tanggal 28 April 1980. Pahompu borui nunga muli tu marga Sihotang, jala dibasa-basahon Debata nunga sada dakdanak baoa di nasiv cda. Sebelumna tinggal di Sibongkare hian do pahompuon, alai nuaeng gabe pinda tu Tangerang – Banten, na laho mambuka usaha sandiri.

Dakdanak nomor 4 (opat), Fordolin Hasugian, tubu tanggal 31 Januari 1957, tardidi tanggal 2 Juni 1957. Sikkolana SD di Sitapung, SMP di Parlilitan, Sanga do ibana SMA di SMA HKBP Tarutung, olat ni kalas 2 alai ndang selesai, dilanjuthon ma muse di SMA Hang Kesturi Medan, tamat taon 1977. Melanjut ma muse ibana di Jakarta di Sekolah Tinggi Pekerjaan Sosial (STPS) Widuri, tamat D3 taon 1982, melanjut ma muse mambuat S1 di Sekolah Tinggi Ilmu Sosial dan Ilmu Politik (STISIP) Widuri taon 1982, jala tamat ma ibana siani taon 1986. Dung na tamat ibana D3 (belum ujian Negara), dipangido pimpinan nai ma ibana karejo di bagian Pengabdian Masyarakat taon 1981. Dung tamat ibana sian S1, dipangido gabe dosen di inganan kuliahnai. Taon 1988, testing ma ibana mambuat S-2 di Universitas Kristen Satya Wacana (UKSW) Salatiga, diterima do ibana disi. Alai ala tingkii, perguruan tinggi swasta ndang boi dope menyelenggarakan pendidikan setara S-2 jadi kerjasama ma UKSW dohot IPB Bogor. Dua (2) taon ma ibana mulak-ulak tu Salatiga – Jakarta – Bogor (1988 – 1990). Ndang dipasidung ibana kuliahna disi. Tingki na mendaftari ibana di UKSW, tong do mendaftar ibana di Universitas Gajah Mada (UGM) Jogyakarta, Jurusan Sosiologi. Lulus jala diterima do ibana disi, alai ala nunga parjolo pengumumanna di UKSW, gabe “disi ma buat” ninna pimpinanna. Mambuat boru ma ibana ima boru ni raja i Tinambunan : Rosmina br Tinambunan sian Sigolang, Barus, tanggal 25 Augustus 1989 di Jakarta. Dung piga ari perkawinan nasida, ditugashon pimpinanna ma iba mandohoti seminar dohot Lokakarya di Singapura dohot Kuala Lumpur, sian akhir Agustus sahat tu awal September 1989. Parumaeon on, tamat sian SMK sian Jakarta, jala dung berkeluarga diurus ma pegawai negeri, masuk ma nasida gabe pegawai negeri di Departemen Pertahanan RI mulai taon 1990 sahat tu nuaeng. Dibasa-basahon Debata tu nasida pahompui 3 (tolu) anak dohot 1 (sada) boru. Pahompu na umbalga nunga SMA, si nomor dua sahat tu si nomor opat SD dope sude. Di taon 1990 mancicil jabuma nasida di Ciledug, jadi tinggal disi do nasida sahat tu nuaeng. Ndang sadia leleng dung pinda nasida di Ciledug, dipilit warga na disi ibana gabe Ketua RT pertama disi, sian taon 1990 sahat tu taon 1994. Taon 1997 dipangido pimpinanna ma muse asa kuliah ibana di Jurusan Sosiologi Universitas Indonesia, testing ma ibana, jala masuk ma ibana kuliah disi taon 1997, tamat ma ibana siani taon 2000. Tingki adong pesta mangongkal holi Ompung G. Hasugian, sude angka pomparanna na di Jakarta marsada ni roha na laho manolopi pestai. Dipapungi nasida ma hepeng sian na boi tarbahen nasida, mulak ma nasia sude na laho mandohoti pestai. Denggan do mardalan pestai, jala denggan do angka pasu-pasu ni angka hula-hulai tu sude pompoaran Ompung G. Hasugian. Mangihut tusi sude pomparan na adong di Jakarta mambahen sada punguan, baeon ma songon ketuana na parjolo, jala salah satu program nasida ima Koperasi Simpan Pinjam, ibana do tong ketuana sahat tu saonari, nunga adong sampulu taon mardalan Koperasi nasidai, jala maraset hurang-lobi Rp. 60. Juta. Di Taon 2006 na salpu disuru pimpinanna ma ibana muse kuliah mambuat DR (Doktor), testing ma ibana, jala diterima ma ibana di Jurusan Manajemen Pendidikan di Universitas Negeri Jakarta (UNJ), jadi sahat tu nuaeng sedang menyelesaikan program Dr. nai dope ibana. Di masa-masa proses pemilihan taon 2008i, dohot ma ibana mendaftar sebagai salah satu Calon Legislatif (tetap) tu DPR Pusat sian Partai Kedaulatan dohot sian Daerah Pemilihan II Sumatera Utara (meliputi Tapanuli secara keseluruhan), alai ndang masuk baik sian jumlah suara pribadi songoni nang suara partai. Jala laos di taon 2008i, dicalonhon parhalado dohot ruas HKBP Ciledug ma ibana sebagai salah satu sintua, ditabalhon ma nasida gabe sintua HKBP tanggal 31 Mei 2009i.

Dakdanak nomor 5 (lima), Bistok Hasugian, lahir tanggal 15 Desember 1958, meninggal tanggal 22 Desember 1958.

Dakdanak nomor 6 (onom), Nurhaida br Hasugian, tubu tanggal 1 April 1960, tardidi tanggal 10 April 1960. Sikkolana SD di Sitapung, SMP di Parlilitan, Tamat SPG HKI Taon 1979. Langsung mangajar di Medan di SD Yayasan Syailendra 1980 – 1992, Mangajar muse di Yayasan Kartanegara SD, SMP, SMA sian taon 1981 – 2008. Muli tu marga Tinambunan (Henok - paribanna) sian Nangka-kalang, tanggal 26 Juni 1985. Dung na maradi nasida mangajar di Syailendra dohot Kartanegara, mangajar  ma muse ibana di Yayasan Nusa Jaya Cipta Karya SMP, SMK, SMA mulai taon 2008. Bere (Helai), dung tamat sian SMA HKBP Tarutung, kuliah ma ibana di Jurusan Manajemen Fakultas Ekonomi Universitas HKBP Nomensen, sahat tu D3 taon 1985. Ditingki kuliah dope, melamar ma ibana gabe pegawai negeri di USU masuk bulan Agustus 1984, di Lembaga Penelitian Biro Rektor, taon 1986 pinda tu Fakultas Sastra USU sahat tu saonari. Dibasa-basahon Debata tu nasida pahompui 2 (dua) anak dohot 4 (opat) boru. Dilanjuthon muse kuliah di STIE Taman Harapan Jurusan Manajemen, tamat taon 2002. Aktif do nasida di gareja, jala sada pangula (sintua) do nasida di HKBP, calon sintua bulan Agustus 1990, ditabalhon gabe sintua tanggal 21 Oktober 1990. Songoni do nang di punguan-punguan marga manang parsahutaon, aktif do nasida, bahkan gabe pengurus di piga-piga punguan na didohoti. Angka pahompui, na umbalga nunga tamat sian D3 USU, jala nuaeng karejo di Jakarta, sadanai sedang kuliah di USU, sada tamat SMA, 2 halak di SMA, sahalak nai siampudan di  SMP.

Dakdanak nomor 7 (pitu), Syamsui Hasugian, tubu tanggal 25 Juli 1962, tardidi tanggal 2 Desember 1962. Sikkolana SD di Sitapung, SMP di Parlilitan,Tamat SMA sian Medan taon 1983, jala melanjut muse kuliah di Perbanas jurusan Manajemen Perbankan taon 1983, jala tamat ma ibana siani taon 1987. Dung tamat ibana sian Perbanas, sanga do ibana mangalului karejo di Jakarta, di Medan nang di Palembang. Alai sudenai, ndang adong na tombus. Mulak muse ibana tu Jakarta taon 1990, marusaha sandiri ma di Jakarta.  Mambuat boru ma ibana ima boru ni rajai Maharadja : Samauli br Maharadja (paribanna) sian Sitapung, tanggal 27 Juni 1991. Anggo halak parumaeni tamta sian D2 PGAK Protestan di ITAS (Institut Theologia Abdi Sabda) Medan tamat taon 1988. Di Jakarta sanga di nasida mangajar di SMP swasta, alai holan sataon do nasida mangajar disi, gabe diparadi ma siani. Nuaeng usaha nasida di Tangerang, ndang di Jakarta be, jala nunga adong jabu nasida disi. Dibasa-basahon Debata tu nasida pahompi 1 (sada) boru, jala pahompui nuaeng di SMP kalas 2. Aktif do nasida di gareja, songoni nang punguan-punguan marga manang parsahutaon, bahkan gabe pengurus di piga-piga punguan na didohoti. Jala ibana ma sebagai salah satu pengurus Koperasi Pomparan Ompung G. Hasugian na adong di Jakarta dohot humaliangna.

Dakdanak nomor 8 (ualu), Ferdinan Hasugian, tubu tanggal 14 Agustus 1964, tardidi tanggal 18 Oktober 1964. Sikkolana SD di Sitapung, SMP di Parlilitan,Tamat SMA sian Medan taon 1985. Melanjut muse kuliah di Fakultas Hukum di Universitas Mpu Tantular taon 1985, alai ndang ditorushon be kulianai gabe berusaha sendiri nama. Mambuat boru ibana ima boru ni rajai Mahulae : Merianna br Mahulae sian Sijarango, tanggal 3 September 1992. Parumaeni tamat sian SMA Pakkat taon 1989. Dibasa-basahaon Debata tu nasida pahompui 1 (sada) anak dohot 2 (dua) boru. Pahompu na umbalga nunga sikola di SMP, dua nari di SD. Nuaeng usaha nasida adong di Jakarta dohot di Tangerang, jala marjabu nasida di Tangerang. Aktif do nasida di gareja, songoni nang punguan-punguan marga manang parsahutaon, bahkan gabe pengurus di piga-piga punguan na didohoti. Sebagai pengurus do tong ibana di Punguan Pomparan Ompung G. Hasugian di Jakarta dohot humaliangna.

Dakdanak nomor 9 (sia), Erika br Hasugian, tubu tanggal 11 Nopember 1967, tardidi tanggal 29 Desember 1967. Sikkolana SD di Sitapung, SMP di Parlilitan. Tamat SMA sian Medan taon 1987, dilanjuthon kuliah tu Fakultas Sastra USU Medan mambuat D3 Perpustakaan, tamat 1990. Tamat siani sanga do ibana karejo di Universitas HKBP Nomensen taon 1991, sambil mambahen lamaran gabe Pegawai Negeri. Sataon lobi ma ibana karejo di Nomensen, taon 1992 diterima ma ibana di PEMDA Sumatera Selatan gabe Pagawai Negeri. Laos disi do ibana sahat tu saonari.  Muli tu marga Simbolon (Osner) sian Samosir, tanggal 30 Juli 2004 di Jakarta. Dipasahat Debata siparmuduon nasida pahompui 2 (dua) anak dohot 2 (dua) boru. Nuaeng (taon 2009 on) dilanjuthon muse kuliah mambuat S1 di STIA ADS Palembang. Helai, ndang sadia leleng dung na berkeluarga nasida, taon 2006 gabe dipindahon karejo nasida tu Jawa Tengah. Sanga do nasida 3 (tolu) taon sahalak nasida disi, anggo keluarga tinggal di Palembang do tong sude.  Alai mulai taon 2009 on nunga muse mulak nasida karejo di Palembang. Angka pahompui nunga be sikkola sude, si No. 1 kuliah di Fakultas Komputer UNSRI, si No. 2 kuliah di Fakultas Ekonomi UNSRI, si No. 3, SMA dohot si No. 4, SMP. Pahompu siangkangani, sanga do dohot mengikuti Pesparawi sian gareja nasida tu Kalimantan taon 2009 on, jala aktif ibana di organisasi pemuda di Gereja, bahkan menjadi Ketua Naposobulung HKBP. Anggo helaon, aktif di angka ulaon adat, dohot di punguan-punguan parmargaan dohot parsahutaon, bahkan dohot do nasida gabe pengurus di punguan-punguani.
Dakdanak nomor 10 (sampulu), Arifin Malua Hasugian, tubu tanggal 8 Pebruari 1970, tardidi tanggal 10 Pebruari 1970. Sikkolana SD di Sitapung, SMP di Parlilitan,Tamat SMA sian Medan taon 1989. Kuliah ibana di FKIP Universitas HKBP Nomensen Pematang Siantar Jurusan Pendidikan Agama Kristen taon 1989. Alai ala marsahit ibana, jala dioperasi pas sedang kuliah di semester 7 1991, gabe ndang be dilanjuthon kuliahnai. Dung malum sian sahitnai, gabe mangaranto ma ibana tu Jakarta tahun 1994, rap dohot angka abangna. Sanga do ibana karejo di Travel Biro, ndang betah disi, akhirna mambuka usaha sandiri ma ibana rap dohot angka abang na di Jakarta dohot Tangerang. Mambuat boru ni rajai Sitohang : Nurmawan br Sitohang sian Sibongkare, tanggal 27 Desember 1997.  Dung na berkeluarga nasida, rap mulak do angka pomparani sude tu huta di taon 1999, ditingkii pas ma marsahit inanta Ompu Lisbet Boru. Di na mulaki sude angka dakdanaki, adong ma kesepakatan nami, asa adong nian sahalak sian anaki tinggal di huta gabe dongan nami. Jadi disepakati, jala disetujui ma siampudan ma mulak tu Huta. Jadi dung songoni kesepakatani, mulak dope nasida jolo tu Jakarta, mempersiapkan segala sesuatu. Dungi mulak ma nasida tu huta tanggal 8 Juli 2000. Dibasa-basahon Debata tu nasida pahompui 2 (dua) anak dohot 1 (sada) boru. Dung na dihutai nasida, ala adong dope pelamaran gabe guru, malamar ma ibana, jala di terima gabe guru honorer PTT Daerah Kabupaten tanggal 19 Juli 2004 sahat tu 31 Januari 2004, dungi gabe guru honorer GBS (Guru Bantu Sementara) sian Pusat sian 1 Januari 2005 sahat tu 31 Desember 2007. Dung dibereng prospeknai, ala nunga sanga semester 7 sikkolana na masahai di FKIP Nomensen, jadi adong rohana muse melanjuthon sikkolanai, ala ndang boi be dilanjuthon di Siantar, gabe dilului ma di Medan, dapot ma di STT INALTA MEDAN. Dipasidung ma sikkolanai disi selama sataon 2003 – 2004. Tamat ma siani taon 2004. Kebetulan dung dapot ijazahnai, dipamasuk ma lamaranna muse gabe pegawai negeri, kebetulan ala nunga guru honor hian ibana, jadi adong ma pangidoan ni angka guru honoreri asa diangkat nasida gabe pegawai negeri, gabe saut ma ibana diangkat gabe pegawai negeri 29 Oktober 2007, alai TMT CPNS mulai 1 januari 2008, sahat tu saonari CPNS dope.  Selama di huta ibana aktif do di angka organisasi sosial dohot di Gareja, malah dipangido do ibana gabe guru sikkola minggu, dungi muse hea dipangdio huria ibana gabe sintua, alai ala poso dope hurang dope diantusi, gabe ditolak ma jolo. Di angka organisasi sosial parmargaan dohot parsahutaaon pe didohoti do malah tong dipangido ibana gabe anggota pengurus. Parumaeni, tamat sian SMA RK Pakkat taon 1991.  Kebetulan di Sitapung mulai dibuka Pendidikan Anak Usia Dini (PAUD) CERIA, mulai 1 Maret 2009, gabe dohot ma nasida sebagai salah satu guru (Tutor) di PAUD CERIAi. Angka pahompui nunga sikkola sude, 2 di SD sada nai di PAUD Ceria.


REPAPITULASI POMPARAN NI OMPU LISBETH HASUGIAN

No
Keterangan
S + I
Pahompu
Nini / Nono
Jum-lah
Baoa
Boru
Baoa
Boru
1.
Anak 1/Parumaen
1 + 1*)

1+1®
2

6
2.
Anak 2/Parumaen
1 + 1*)
3
1


6
3.
Anak3 (+)
-
-
-
-
-
-
4.
Anak 4/Parumaen
1 + 1*)

1


3
5.
Anak 5/Parumaen
1 + 1*)
1
2


5
6.
Anak 6/Parumaen
1 + 1*)
2
1


5

Jumlah
5+5*)=10
6
6+1®=7
2

25
7.
Boru 1/Hela
1 + 1©
5+1
1

1
10
8.
Boru 2 (+)/Hela
1 ©

1+1®
1

4
9.
Boru 3/Hela
1 + 1©
2
4


8
10.
Boru 4/Hela
1 + 1©
2
2


6

Jumlah
3+4©=7
9+1€=10
8+1®=9
1
1
28

TOTAL
17
16
16
3
1
53
Keterangan :
 *) = Parumaen  = 5 orang, dari 5 anak
© = Hela  = 4 orang, dari 3 boru
® = Suami ni pahompu (2 orang),   = isteri ni pahompu (1 orang)


PENDIDIKAN NI ANGKA POMPARAN

No
Keterangan
Tingkat Pendidikan
Jumlah
S-2
S-1
S. Md
SLTA
SMP
1.
Anak
1
2
1
1

5
2.
Parumaen


2
3

5
3.
Hela

1

3

4
4.
Boru


1
1
1
3
5.
Pahompu

1
1
6
1
9*)

Jumlah
1
4
5
14
2
26

Keterangan :
*) = Naung tamat sikkola, alai pahompu naasing dibagasan parsikkolaan dope sudena,
      jala adong dope na so marsikkola.

Pendidikan ni anak na 5 (lima) on : 2 halak sarjana, 1 halak sarjana muda, 1 halak SMA dohot 1 halak Mastter (Kandidat Doktor)

Pendidikan ni parumaen na 5 (lima) on : 2 halak setingkat sarjana muda, 1 halak SMEA, 2 halak SMA

Penididkan hela na 4 (opat) halak : 1 halak sarjana, 3 hala SMA

Pendidikan boru na 3 (tolu) halak : 1 halak setingkat sarjana muda, 1 halak SPG dohot 1 halak SMP.

Pahompu sian Anak : 1 halak (boru) S1 (sarjana)
Pahompu sian Boru : 1 halak D3, 6 halak SMA, 1 halak SMP
Angka pahompu naasing, sude dope nasida dibagasan parsikkolaan dope, jala adong dope na so marsikkola.






H.      PENGALAMAN TU PINOMPAR :

Tung mauliate do dohonon nami tu Debata Pardenggan Basai, ala godang ni denggan basana tu hami :
1.       Dilehon do di hami ganjang ni umur, hahipasan dohot na ringkot di hami.
2.       Dilehon do di hami dakdanak sioloi ajar, na mambahen marsangap hami natorasna.

Anak :
1.       Ndang adong pangalaho/pangkataion nasida mambahen marlea, maila manang na susa hami.
2.       Ndang adong mambahen utang na so lomo ni rohana (mandang-dangi)
Olo nasida sahundulan marhaha-maranggi, songon nidok ni par-Pesalmen 133, 1 : Ida ma, denggan nai dohot sonangnai, molo tung pungu sahundulan angka na marhahamaranggi. Laos On do las ni rohangku na umbolon : Molo hubege, diparangehon angka anakonku hasintongani (3 Johannes 1, 4). 
3.       Ringgas marminggu dohot tu paradaton.
4.       Sude do nasida dipangido parhalado/ruas gabe sintua di huriana be, alai dua dope nasida na tulus, ima anak no. 1 dohot no. 2, na tolu nai, alusna : ala maposohu dope, jala ndang sadia dope parbinotoanna. Sai dipatulus Tuhan mai tu joloanon.
5.       Sude do nasida rukun di keluragana be.

Parumaen :
1.       Rukun di keluarga, jala ndang parbada-bada.
2.       Sadalan di rencana siulaon dohot keluarga
3.       Sadalan marminggu, diparadaton dohot di keluarga
4.       Hormat tu angka natua-tua dohot mar natua-tua
5.       Ringgas mangatur angka pahompui, laho marminggu dohot marsikkola
6.       Malo mamangke tingki dohot mulaulaon.



Borunami :
1.       Maruntung muli tu tunggane doli anggka na burju
2.       Rukun keluarga nasida
3.       Berencana mangula siulaon dohot keluarga
4.       Sadalan margareja dohot di paradaton
5.       Malo palas roha ni natua-tuana
6.       Ringgas mangula

Hela/Bere :
1.       Hela nami angka na burju do sude
2.       Malo maroha
3.       Ringgas marminggu, bahkan 2 sian nasida nunga gabe Sintua.
4.       Malo mangatur keluarga
5.       Malo diparadaton
6.       Burju marnatua-tua
7.       Malo mamangke tingki mangalului parngoluan

Pahompu Baoa dohot Boru (Nini & Nono) :
1.       Sude angka na burju
2.       Na ringgas marminggu
3.       Na ringgas marsikkola
4.       Na ringga suruon ni natua-tuana
5.       Ndang adong na loahon
6.       Angka na dengga rupana
7.       D.l.n

Sude na hudok di joloi pangalehon ni Jahowa doi tu hami. Patut sihamauliatehonon namii tu Debata.

Songoni ma parngoluan/pengalaman na hualami hami selama on, mauliate ma di Debata disude angka denggan basa na so tardodi di lehon tu hami na sakeluarga. Mauliate, Horas. Njuah-njuah


I.         UNGKAPAN MANANG PANDAPOT NI ANGKA PINOMPAR.

1.       Figurni ni amang menurut hami :
a.       Amangon tidak mau terlalu merepotkan orang lain maupun pinomparna
b.       Hidup ini selalu diserahkan kepada Tuhan
c.        Mengharapkan anak-anaknya menjadi anak yang berbudi dan berbakti

2.       Jamita na mangolu tanda doi sian ngolu ni parjamita :
a.       Gabe jamita, jala tau tiruan do sude ia parngoluon no Ompu Lisbet doli dohot Ompu Lisbet boru tu angka sundut na umposo, khususna tu sude angka pomparanna. Tarida doi marhite sian angka panggulmiton ni ngoluna di angka parsaoranna siganup ari.
b.       Ganjang bulung ni tobu, lompit dua lompit tolu. Horas ma ompu Lisbet doli dohot Ompu Lisbet boru, nang sude pomparanna sahat tu na marnini marmono, huhut patogu-togu pahompu. Horas, Njuah-njuah.

3.       Bapak/Omak on boi do digoari perfeksonis (segala sesuatu ingin selalu sempurna), jala ido na tarida di sude panggulmitan ngolu nasida. Sempurna di sude bidang hangoluan : mendidik angka dakanak, aktif di pendidikan, di huria (gareja), di bidang social (adat), di bidang pemerintahan/pembangunan. Songon sada contoh molo mambahen jabu tung pei sopo hauma, ingkon do tong denggan, ndang boi asal-asalan.







Lampiran :
Lagu-lagu :


SANGAP DO HO AMANG INANG

Sangap do ho amang inang di hami sude pomparanmon
Dibagasan sadarion ma sude na gellengmon, mambahen sipanganon na tabo
Songon na nidokni patik palimahoni ingkon pasangaponmu natorasmu

Di ari na uli on, di ari na denggan on
Najinadihon ni Tuhani tu ho inang, tu ho amang parsinuan.
Marpungu do sude angka pomparanmi mambahen sipalashon rohami

Sai anggiat ma songon ganjang ni umurmi sude na gellengmi
Jala pagomos martangiang tu Tuhani, asa taruli sude pomparanmi

Marsiamin-aminan, songon lappak ni gaol
Marsitungkol-tungkolan songon suhat di roben
Ima pods siingoton nami, laho manomu tu ari nanaeng ro.

INSTRUMENTALIA

Di ari na uli on, di ari na denggan on
Najinadihon ni Tuhani tu ho inang, tu ho amang parsinuan.
Marpungu do sude angka pomparanmi mambahen sipalashon rohami

Sai anggiat ma songon ganjang ni umurmi sude na gellengmi
Jala pagomos martangiang tu Tuhani, asa taruli sude pomparanmi

Marsiamin-aminan, songon lappak ni gaol
Marsitungkol-tungkolan songon suhat di roben
Ima poda siingoton nami, laho manomu tu ariu nanaeng ro.

Marsiamin-aminan, songon lappak ni gaol
Marsitungkol-tungkolan songon suhat di roben
Jala maruba, halojaonmi, na marmudu hami sudena gellengmon
ODA L’JA MENGAJARI BAK MEMEDAHI

Oda mrl’ja-l’ja ko Nange, mengajari memedahi aku en
Ikedek-kedenai soh bagendari,  iteggu ko ngo bak tangiangmi
Bakune ‘sa kasea dukak ken bagi rokamu le nange sig’n’p ari
Kuendekken ngo karinanai iuek’n  tendingki

I  prkeke mata ni ari, ibre ko ng’aku pangan’n mrd’ngan pedah 
Mike pe ko m’rlangkah ale pa, ndor mo dapet p’ncarinmu bagi ngo nimu

Bagendari le nange masih ni Tuhan, lot ngo p’ncarinku ip’ngeranton
Sai g’dang mo umur da nange, janah saurmatua ko

------------------------
Oda mrl’ja-l’ja ko Bapa, mengajari memedahi aku en
Ikedek-kedenai soh bagendari,  iteggu ko ngo bak tangiangmi
Bakune ‘sa kasea dukak ken bagi rokamu le Bapa sig’n’p ari
Kuendekken ngo karinanai iuek’n  tendingki

I  prkeke mata ni ari, ibre ko ng’aku panganan mrdengan pedah 
Mike pe ko mrlangkah ale pa, ndor mo dapet pncarinmu bagi ngo nimu

Bagendari le Bapa masih ni Tuhan, lot ngo prncarinku ip’ngeranton
Sai g’dang mo umur da Bapa, janah saurmatuako

--------------------------
I  prkeke mata ni ari, ibre ke kami panganan m’rdengan pedah 
Mike pe ke m’rlangkah dukakku, ndor mo dapet pncarinmu bagi dok ndene

Bagendari pe nange rebakken Bapa, oda terbales kami kelleng ndenei
Sai g’dang mo umur pa’ nange, janah saurmatua ke

Bagendari pe nange rebakken Bapa, ta pengido mo mi Tuhan Debata,
Kasea mo krina p’mpoaren men, janah saur matrua ke







MARSINGGANG HO INANG


Marsinggang ho inang, di lage podomanmi,
Manangianghon 3 x hami gellengmon
Sai dimemehon ho, sude na denggan i
Nagabe sulu 3 x di ngo nami
               

                Sabar do ho amang inang, pa anju-anju hami gellengmon
                Sian na menek 3 x sahat ro di magodang
Na gabe sulu podami, di parngolu-ngoluanki
                Anggiat dapot hami inang, sude na sinitta ni roha



[1] HKBP Lae Rahu, ima na pinungka ni halak Tulang St. Gr. P. Maharadja tahun 1928 dohot SR Lae Rahu. Jala HKBP Lae Rahu on muse gabe cikal bakal ni HKBP Sitapung, sekaligus ma dohot SR/SD Sitapung .Anggo najolo, ala godangan do pengaruh Zending HKBP, jadi molo adong gareja laos dibuka ma disi sikkola. Alani ido, bahasa pengantar di sikkola tingkii ima Bahasa Batak do, tung pe adong Bahasa Melayu, holan pelajaran bahasa doi. Alana di tingkii ndang merdeka dope Indonesia, jadi anggo pengaruh pemerintahan Belanda, hurang dope. Dibaheni ido goar ni SR (Sikkola Rakyat), ndang HIS (Hollandsch Inlandsche  School), alana molo HIS dikhusushon do on tu angka anak ni pegawai Belanda, manang angka anak ni angka raja-raja. Jala ndang digoari “Kokumin Gakko - KG”, Sekolah Rakyat Jaman Japang. Sikkola KG ndang adong diskriminatif songon HIS, alana sarupa do sikkola anak ni Bupati dohot anak ni Petani. Jadi SR Lae Rahu godangan do pengaruh Zending HKBP. 
[2] SR Lae Rahu pinda tu Sitapung sekitar taon 1944, ala dung masuk penjajahan Japang. Memang agak parpudi do Gareja HKBP pinda sian Lae Rahu tu Sitapung, alai ndang pola sadia leleng bedana. Alana dung adong sikkola di Sitapung, laos di sikkolai ma muse dibahen parmingguon. Upaya na laho mamindahoni, adong mai ra ala dung Japang berhasil mengusir Bolanda sian Indonesia bulan Maret tahun 1942, Pemerintah Jepang “membubarkan” jala manutup sude sikkola na dibangun Bolanda, diganti gabe sistem pendidikan baru, jala disesuaihon tu kebutuhan dohot kebijaksanaan Jepang khususna untuk memenangkan Perang Asia Timur Raya, sekaligus mengikis semua ”sisa2” pendidikan jaman Bolanda.

Tidak ada komentar:

Posting Komentar